Dirk De Backer


Herfststormen in West-Europa: wat zijn ze, hoe ontstaan ze en hoe kun je je erop voorbereiden?

De herfst is een seizoen van veranderingen. De dagen worden korter, de bladeren verkleuren en vallen af, en de temperaturen dalen. Maar de herfst brengt ook vaak onstuimig weer met zich mee, zoals regen, wind en soms zelfs stormen. In dit artikel gaan we dieper in op het fenomeen van de herfststormen in West-Europa. Wat zijn het precies, hoe ontstaan ze en hoe kun je je erop voorbereiden? Lees snel verder en ontdek alles wat je moet weten over de herfststormen in West-Europa.

Cinematografische foto van Leonardo tijdens een intense storm

Wat zijn herfststormen?

Een storm is een weersituatie waarbij de gemiddelde windsnelheid over een periode van tien minuten minstens 75 kilometer per uur bedraagt, of waarbij er rukwinden zijn van minstens 100 kilometer per uur. Een storm kan gepaard gaan met hevige regen, hagel, onweer, bliksem en soms zelfs sneeuw. Een storm kan veel schade en overlast veroorzaken, zoals omgewaaide bomen, afgebroken takken, losgerukte dakpannen, stroomuitval, verkeersongelukken en wateroverlast.

Herfststormen zijn stormen die vooral in de tweede helft van oktober en in november voorkomen. Ze zijn typisch voor de gematigde breedtegraden, waar West-Europa zich bevindt. Herfststormen ontstaan door het temperatuurverschil tussen de warme (sub-)tropische gebieden en de koude poolstreken. Dit temperatuurverschil zorgt voor een sterke straalstroom, een krachtige wind op grote hoogte die van west naar oost waait. De straalstroom voert lagedrukgebieden aan, die zich boven de Atlantische Oceaan ontwikkelen en uitdiepen tot stormdepressies. Deze stormdepressies trekken vervolgens naar Europa, waar ze voor stormachtig weer zorgen.

Herfststormen kunnen verschillende namen krijgen, afhankelijk van de weerdienst die ze benoemt. Zo gebruiken de Britse en Ierse weerdiensten sinds 2015 een alfabetische lijst van namen om de stormen te identificeren. Bijvoorbeeld, in 2023 kregen we al te maken met stormen Babet, Ciarán en Dora. De Duitse, Nederlandse en Belgische weerdiensten gebruiken sinds 2017 ook een eigen lijst van namen, die afwisselend mannelijk en vrouwelijk zijn. Bijvoorbeeld, in 2023 kregen we al te maken met stormen Aila, Ben, Cora en Dieter. Het geven van namen aan stormen helpt om de communicatie en de bewustwording over het stormgevaar te verbeteren.

Krachtige herfststorm raast door bossen

Hoe ontstaan herfststormen?

Zoals gezegd, ontstaan herfststormen door het temperatuurverschil tussen de warme (sub-)tropische gebieden en de koude poolstreken. Dit temperatuurverschil is het grootst in de herfst, omdat de poolstreken dan snel afkoelen, terwijl de subtropen nog relatief warm zijn. Bovendien is het zeewater in de Atlantische Oceaan nog relatief warm in de herfst, wat extra energie levert aan de lagedrukgebieden die zich daar vormen.

Een lagedrukgebied is een gebied waar de luchtdruk lager is dan in de omgeving. Dit komt doordat de lucht in het lagedrukgebied warmer en lichter is dan de lucht eromheen, waardoor de lucht opstijgt. Als de lucht opstijgt, koelt ze af en condenseert ze tot wolken en neerslag. Dit versterkt het lagedrukgebied, omdat er meer warmte vrijkomt bij de condensatie. Het lagedrukgebied trekt ook lucht vanuit de omgeving aan, die in een spiraalvormige beweging naar het centrum stroomt. Dit wordt de circulatie van het lagedrukgebied genoemd.

Cinematografische foto van wandelende denkbeeldige figuur

De circulatie van een lagedrukgebied wordt beïnvloed door de draaiing van de aarde, die de corioliskracht veroorzaakt. De corioliskracht zorgt ervoor dat de lucht die naar het centrum van het lagedrukgebied stroomt, een afwijking naar rechts krijgt op het noordelijk halfrond, en een afwijking naar links op het zuidelijk halfrond. Hierdoor ontstaat een tegenwijzerzinse rotatie van de lucht rond het lagedrukgebied op het noordelijk halfrond, en een wijzerzinse rotatie op het zuidelijk halfrond. Dit wordt de windrichting van het lagedrukgebied genoemd.

Als een lagedrukgebied zich verplaatst over de Atlantische Oceaan, kan het dieper worden, oftewel de luchtdruk in het centrum kan verder dalen. Dit gebeurt als het lagedrukgebied meer warme en vochtige lucht kan opnemen van het zeewater, of als het lagedrukgebied in een gebied komt waar de straalstroom sterker is. De straalstroom kan het lagedrukgebied versnellen en versterken, door de lucht sneller te laten opstijgen en de circulatie te vergroten. Als de luchtdruk in het centrum van het lagedrukgebied onder een bepaalde drempelwaarde daalt, spreken we van een stormdepressie. Een stormdepressie kan voor stormachtig weer zorgen, met hoge windsnelheden en hevige neerslag.

Cinematografische foto van de donker wordende lucht

Een stormdepressie kan ook ontstaan uit de restanten van een tropische storm of een orkaan, die vanuit de tropen naar de gematigde breedtegraden beweegt. Een tropische storm of een orkaan is een zeer krachtige storm die ontstaat boven warm zeewater in de tropen. Een tropische storm heeft een windsnelheid van minstens 63 kilometer per uur, en een orkaan heeft een windsnelheid van minstens 119 kilometer per uur. Een tropische storm of een orkaan heeft een symmetrische structuur, met een oog in het centrum, waar de luchtdruk het laagst is en de lucht kalm is. Rond het oog bevinden zich wolkenbanden, waar de lucht het snelst draait en de neerslag het hevigst is. Dit worden de regenbanden of de oogwand van de storm genoemd.

Cinematografische foto van Leonardo tijdens een intense storm

Als een tropische storm of een orkaan naar het noorden of het zuiden beweegt, komt hij in een gebied waar het zeewater kouder is en de straalstroom sterker is. Dit zorgt ervoor dat de storm zijn kracht verliest, omdat hij minder warme en vochtige lucht kan opnemen. De storm verandert ook van structuur, omdat hij beïnvloed wordt door de corioliskracht en de straalstroom. De storm wordt asymmetrisch, met een langgerekte vorm en een koude kern. De storm kan echter nog steeds veel energie hebben, en soms weer tot een stormdepressie aanwakkeren als hij boven warmer zeewater of een sterkere straalstroom komt. Dit gebeurt vooral in de herfst, als de temperatuurverschillen tussen de tropen en de poolstreken het grootst zijn. Een voorbeeld hiervan is orkaan Ophelia, die in oktober 2017 uitgroeide tot een stormdepressie die Ierland en het Verenigd Koninkrijk trof.

Herfststormen kunnen voor veel schade en overlast zorgen, maar je kunt je er wel op voorbereiden, volg daarom steeds het weerbericht en de raadgevingen.

Fotorealistische verwoestende wervelwind rukt alles op zijn pad
Met plezier gemaakt met Wordpress en Cwicly © Dirk De Backer

Mijn Sites

Fotografie en hosting:
dirkdebacker.be

Wordpress hulp, sites en hosting:
Wordpressdiensten.be

Goodies met exclusieve desings:
Insen.be

AI illustraties service
Aiportfolio.be

Met plezier gemaakt met Wordpress en Cwicly © Dirk De Backer

Mijn Sites

Fotografie en hosting:
dirkdebacker.be

Wordpress hulp, sites en hosting:
Wordpressdiensten.be

Goodies met exclusieve desings:
Insen.be

AI illustraties service
Aiportfolio.be