Dirk De Backer

Dia de los Muertos, ofwel de Dag van de Doden, is een van de meest intrigerende en kleurrijke feestdagen ter wereld. Deze eeuwenoude Mexicaanse viering, die plaatsvindt op 1 en 2 november, is een unieke gelegenheid waarop mensen samenkomen om hun overleden dierbaren te eren en te herdenken. De festiviteiten zijn doordrenkt met symboliek, rituelen en tradities die de Mexicaanse cultuur weerspiegelen en diepgeworteld zijn in de geschiedenis van het land. In deze uitgebreide blogpost zullen we dieper ingaan op de oorsprong, betekenis en viering van Dia de los Muertos.

De Oorsprong van Dia de los Muertos

Dia de los Muertos heeft zijn wortels diep in de geschiedenis van Mexico. De oorsprong van het feest kan worden herleid tot de inheemse culturen van het land, zoals de Azteken en de Maya’s. Deze oude beschavingen geloofden in de voortdurende cyclus van het leven en de dood en beschouwden de dood niet als het einde, maar als een overgang naar een andere fase van het bestaan. Deze overtuiging leidde tot de ontwikkeling van rituelen en ceremonies die gericht waren op het eren van de doden en het in stand houden van hun herinnering.

Toen de Spaanse conquistadores Mexico binnenvielen in de 16e eeuw, brachten ze hun eigen katholieke tradities met zich mee, zoals Allerheiligen en Allerzielen, die plaatsvonden op 1 en 2 november. Deze katholieke feestdagen werden samengevoegd met de bestaande inheemse tradities en gaven uiteindelijk vorm aan Dia de los Muertos zoals we dat vandaag kennen. Het is een fascinerend voorbeeld van culturele vermenging en syncretisme.

Betekenis en Symboliek

Dia de los Muertos is doordrenkt met symboliek die diep geworteld is in de Mexicaanse cultuur. Een van de meest opvallende symbolen is de calavera, ofwel de schedel. Schedels worden vaak afgebeeld in de vorm van suikerwerk, chocolade, aardewerk of als make-up op het gezicht van de feestgangers. Deze calaveras herinneren ons eraan dat de dood onvermijdelijk is en dat we haar moeten accepteren.

Een ander veelvoorkomend symbool is de cempasúchil, ook wel bekend als de Mexicaanse goudsbloem. Deze feloranje bloem staat bekend om haar sterke geur en wordt vaak gebruikt om de graven van de overledenen te versieren. De geur van de cempasúchil wordt geloofd om de zielen van de doden naar de altaren te lokken.

Altares de Muertos, of dodenaltaren, zijn een centraal element van de viering. Deze kleurrijke altaren worden thuis opgesteld en versierd met foto’s van de overledenen, kaarsen, bloemen, voedsel en drank. Elk van deze elementen heeft een specifieke betekenis. De foto’s herinneren de levenden aan degenen die zijn heengegaan, kaarsen symboliseren het licht dat de weg wijst voor de zielen van de doden, bloemen brengen kleur en geur aan de viering, terwijl voedsel en drank de hongerige geesten voeden.

Een ander opvallend symbool is La Catrina, een elegante en goed geklede skeletvrouw die symbool staat voor de vergankelijkheid van het leven. La Catrina werd voor het eerst geïntroduceerd door de beroemde Mexicaanse kunstenaar José Guadalupe Posada en is sindsdien een iconisch beeld geworden van Dia de los Muertos.

De Viering van Dia de los Muertos

Dia de los Muertos is een uitbundige en levendige viering die verspreid is over twee dagen. Op 1 november wordt Dia de los Inocentes gevierd, ter ere van kinderen en baby’s die zijn overleden. Op 2 november, Dia de los Muertos zelf, wordt de herdenking van volwassen overledenen gevierd.

Een van de meest opvallende aspecten van de viering is de calavera-catrina, een levendige traditie waarbij mensen zich verkleden in uitbundige kostuums en zichzelf schilderen als skeletten. Deze calavera-kostuums zijn vaak prachtig versierd en geïnspireerd op La Catrina. Mensen dragen ook gezichtsverf met kleurrijke ontwerpen van schedels en bloemen, en soms zelfs het gezicht van hun dierbaren die zijn overleden.

De altares de Muertos zijn een centraal onderdeel van de viering. Families komen samen om deze altaren op te zetten en te versieren met persoonlijke herinneringen aan hun overleden dierbaren. Deze altaren worden vaak vergezeld van gebeden en rituelen, en er wordt voedsel en drank geofferd aan de zielen van de doden.

Voedsel speelt een belangrijke rol in de viering van Dia de los Muertos. Een van de meest herkenbare gerechten is de pan de muerto, een zoet brood dat speciaal wordt gebakken voor de gelegenheid. Dit brood is vaak versierd met suikerkorrels in de vorm van botten en schedels. Andere traditionele gerechten zijn mole, tamales, en atole, een warme maïsdrank.

Een ander opvallend element van de viering is de calaverita, een kort gedicht dat vaak humoristisch is en rijmt. Deze gedichten worden vaak geschreven om de spot te drijven met levende personen en worden voorgedragen tijdens de festiviteiten.

Viering in Verschillende Regio’s van Mexico

Dia de los Muertos wordt in heel Mexico gevierd, maar de festiviteiten kunnen variëren afhankelijk van de regio. Elk deel van het land heeft zijn eigen unieke tradities en rituelen die de viering nog kleurrijker maken.

In de staat Michoacán staat de viering van Dia de los Muertos bekend om zijn levendige en uitgebreide altaren. Families in deze regio spenderen weken aan de voorbereiding van de altaren en versieren ze met bloemen, kaarsen en voedsel. Een ander opmerkelijk ritueel in Michoacán is het bezoek aan de graven van de overledenen, waar de families de graven schoonmaken en versieren.

In de stad Oaxaca, gelegen in de gelijknamige staat, worden de festiviteiten gekenmerkt door een uitbundige parade die bekend staat als de “Comparsa de Muertos”. Tijdens deze parade marcheren mensen in calavera-kostuums door de straten, terwijl ze muziek maken en dansen. Deze kleurrijke optocht trekt duizenden toeschouwers aan.

In de staat Puebla staat het altaar van de dode kinderen centraal op 1 november, en op 2 november wordt het altaar voor de volwassenen opgericht. Families in Puebla versieren de altaren met speelgoed, snoep en de favoriete snacks van de overleden kinderen. De straten worden vaak versierd met papel picado, kleurrijke uitgesneden papieren vlaggen.

Dia de los Muertos in Mexico-Stad is indrukwekkend. De stad herbergt verschillende openbare evenementen, waaronder een gigantische parade met drijvende altaren en mensen in kostuums. De parade begint op de beroemde Paseo de la Reforma en trekt grote menigten aan, zowel lokale bewoners als toeristen. Het is een spectaculair schouwspel dat de stad in vuur en vlam zet.

Invloed op Populaire Cultuur

Dia de los Muertos heeft de afgelopen jaren internationale bekendheid verworven en heeft een blijvende invloed gehad op populaire cultuur. Een van de meest opvallende voorbeelden is de animatiefilm “Coco” uit 2017, geproduceerd door Disney-Pixar. De film volgt het verhaal van een jonge jongen genaamd Miguel, die op Dia de los Muertos per ongeluk terechtkomt in het Land van de Doden en op zoek gaat naar zijn overleden overgrootvader. “Coco” bracht de pracht en betekenis van Dia de los Muertos op een unieke manier naar het grote scherm en ontving lovende kritieken van zowel critici als het publiek.

Naast films heeft Dia de los Muertos ook zijn weg gevonden naar de wereld van kunst, mode en muziek. Kunstenaars over de hele wereld laten zich inspireren door de kleurrijke beelden en symboliek van het feest. Modeontwerpers integreren vaak Dia de los Muertos-motieven in hun collecties, en muzikanten brengen nummers uit die geïnspireerd zijn op de festiviteiten.

Conclusie

Dia de los Muertos is een unieke en betekenisvolle viering die diep geworteld is in de Mexicaanse cultuur. Het is een tijd waarin mensen samenkomen om de herinnering aan hun overleden dierbaren levend te houden en te vieren dat de dood niet het einde is, maar eerder een overgang naar een andere fase van het bestaan. De rijke symboliek, levendige tradities en kleurrijke festiviteiten maken van Dia de los Muertos een van de meest intrigerende en inspirerende vieringen ter wereld.

Terwijl Dia de los Muertos oorspronkelijk een Mexicaanse traditie is, heeft het de harten van mensen over de hele wereld veroverd en heeft het een blijvende impact gehad op populaire cultuur. Het herinnert ons eraan dat de herinnering aan onze overleden dierbaren nooit verloren mag gaan en dat de dood een natuurlijk onderdeel is van het leven dat gevierd moet worden.

Dus, of je nu in Mexico bent om deel te nemen aan de uitbundige festiviteiten, of ergens anders ter wereld, Dia de los Muertos is een tijd om na te denken over de waarde van het herdenken van degenen die ons zijn ontvallen en te vieren dat hun geesten voortleven in onze harten en herinneringen. Het is een viering van het leven te midden van de dood, en een herinnering aan de kracht van traditie, familie en liefde.

Films:

1. “The Book of Life” (2014) – Deze animatiefilm is een kleurrijk en fantasievol verhaal dat zich afspeelt tijdens Dia de los Muertos. Het volgt de reis van Manolo, een jonge man die moet kiezen tussen het volgen van zijn hart en het vervullen van de verwachtingen van zijn familie. De film weeft prachtige animatie en Mexicaanse folklore samen in een meeslepende vertelling.
2. “Macario” (1960) – Deze Mexicaanse klassieker, gebaseerd op een kort verhaal van B. Traven, vertelt het verhaal van Macario, een arme houthakker die de gave heeft om de dood te zien. Hij raakt betrokken bij een onwaarschijnlijke deal met de dood zelf, met Dia de los Muertos als achtergrond.
3. “The Night of the Living Dead” (1968) – Hoewel een Amerikaanse film, bevat deze klassieke horrorfilm enkele elementen van Dia de los Muertos. De opkomst van zombies en de angst voor de dood hebben overeenkomsten met de Mexicaanse viering van de doden.
4. “La Leyenda de la Llorona” (2011) – Deze Mexicaanse animatiefilm is een onderdeel van de “Leyendas” -serie, die gebaseerd is op traditionele Latijns-Amerikaanse legendes. De film verkent het verhaal van La Llorona, een bekende geest uit de Mexicaanse folklore, en integreert Dia de los Muertos in het plot.
5. “Coco” (2017): Een Diepe Duik in de Wereld van Dia de los Muertos
   “Coco” is een meeslepende animatiefilm geproduceerd door Disney-Pixar en geregisseerd door Lee Unkrich. De film werd uitgebracht in 2017 en heeft wereldwijd veel lof gekregen vanwege zijn prachtige animatie, boeiende verhaal en diepgaande thema’s. Het verhaal volgt de avonturen van Miguel Rivera, een jonge jongen die ervan droomt muzikant te worden, maar te maken heeft met de traditie van zijn familie die muziek verbiedt. Het verhaal speelt zich af tijdens Dia de los Muertos, wat een centrale rol speelt in het plot.
   Plot en Thematiek: Het verhaal begint op Dia de los Muertos, waarin de geesten van overleden familieleden terugkeren naar de wereld van de levenden om te worden geëerd en herinnerd. Miguel, nieuwsgierig naar zijn overleden overgrootvader die een muzikant was, raakt per ongeluk verzeild in het Land van de Doden. Daar ontmoet hij zijn overleden familieleden en gaat hij op zoek naar zijn overgrootvader om zijn zegen te krijgen voor zijn muzikale ambities.
   De film omarmt de rijke tradities en symboliek van Dia de los Muertos. Altares de Muertos, of dodenaltaren, spelen een prominente rol in de film, en ze dienen als ontmoetingsplaatsen voor de levenden en de doden. Het idee dat de overledenen voortleven in de herinneringen van de levenden wordt prachtig weergegeven.
   Daarnaast behandelt “Coco” ook belangrijke thema’s zoals familie, erkenning van erfgoed, en het nastreven van dromen. Het herinnert ons eraan dat de banden met onze voorouders en onze cultuur van onschatbare waarde zijn, en dat het belangrijk is om onze passies te volgen.
   Muziek: Een ander opvallend aspect van “Coco” is de muziek. De originele liedjes, zoals “Remember Me” en “The World Es Mi Familia,” spelen een cruciale rol in het verhaal en dragen bij aan de emotionele impact van de film. “Remember Me” werd zelfs genomineerd voor een Academy Award voor Beste Originele Lied en won uiteindelijk de prijs.
   Impact en Waardering: “Coco” is niet alleen een visueel spektakel, maar ook een ontroerende en inspirerende film. Het heeft de Mexicaanse cultuur en Dia de los Muertos op een respectvolle en liefdevolle manier belicht, en het heeft wereldwijd waardering gekregen, zowel van het publiek als van critici.
   De film heeft ook geholpen om Dia de los Muertos een breder internationaal publiek te laten begrijpen en waarderen. Het heeft de rijke tradities en symboliek van de viering naar voren gebracht en laat zien hoe deze viering kan dienen als een brug tussen de levenden en de doden, en tussen verschillende generaties.
   Al met al is “Coco” een meesterwerk dat Dia de los Muertos viert en een tijdloze boodschap over familie, herinnering en het volgen van je dromen overbrengt. Het is een film die zowel jong en oud aanspreekt en de schoonheid van deze Mexicaanse traditie in de schijnwerpers zet.

Muziek:

1. Lila Downs – Deze getalenteerde Mexicaanse zangeres heeft talloze nummers die Dia de los Muertos en de rijke cultuur van Mexico vieren. Haar krachtige stem en diepgaande teksten maken haar muziek een passende soundtrack voor de viering.
2. Maná – Deze bekende rockband uit Mexico heeft ook liedjes die de Mexicaanse cultuur en tradities, waaronder Dia de los Muertos, in hun muziek verwerken. Nummers zoals “Mariposa Traicionera” bevatten elementen van de Mexicaanse folklore.
3. Coco Soundtrack – De soundtrack van de Disney-Pixar film “Coco” is een rijke verzameling van liedjes die speciaal zijn gecomponeerd voor de film. Nummers als “Remember Me” en “The World Es Mi Familia” vangen de geest van Dia de los Muertos op een prachtige manier.
4. Caifanes – Deze invloedrijke rockband uit Mexico heeft muziek gemaakt die de Mexicaanse cultuur en de thema’s van de dood verkent. Hun nummers, zoals “La Negra Tomasa” en “Afuera,” bieden een diepgaande artistieke weergave van de cultuur.

Deze films en muziekstukken bieden verschillende perspectieven en artistieke benaderingen van Dia de los Muertos, en ze dragen bij aan de rijke erfenis van deze bijzondere Mexicaanse viering in de wereld van entertainment. Ze laten zien hoe de viering mensen van verschillende culturen kan aanspreken en inspireren.